De grenzen van naturalisatie

Introductie

“Vol is vol.”Dat waren de woorden van de lijsttrekker van de grootste partij uit de Tweede Kamer in 2022.1 Toch worden er jaarlijks tientallen duizenden naturalisatieverzoeken aangenomen.2 Zo’n verzoek mag pas worden ingediend na een vijfjarig verblijf in Nederland. Maar is het dan zo makkelijk om je tot Nederlander om te dopen? Zou dat überhaupt wel moeilijk moeten zijn? Dit brengt mij tot de stelling die in dit essay zal worden verdedigd: naast verstreken tijd, moeten er geen eisen voor naturalisatie zijn. Dit korte essay zal beginnen met het definiëren en verduidelijken van een aantal centrale begrippen. Hierna zullen een aantal argumenten voor de stelling worden belicht, genuanceerd door een enkele weerlegging. Tot slot eindigt het stuk met een korte, samenvattende conclusie.

Definities

Naturalisatie is een manier voor iemand om burgerschap te verkrijgen in een land waar diegene zelf of diens ouders niet zijn geboren. Hier zijn een aantal voorwaarden aan verbonden, waaronder het vijfjarige geldige verblijf, maar ook het inburgeringsexamen, een verklaring van verbondenheid afleggen en zelfs het afstand doen van een niet-Nederlandse nationaliteit.3 Een ander centraal begrip in dit essay is het burgerschap. Dit enorm omvattende begrip staat tot op zekere hoogte open voor interpretatie en kan op meerdere manieren worden opgevat. Het kan bijvoorbeeld worden gezien als een identiteit,4 maar ook als een soort ‘lidmaatschap’ van een bepaald land en daarmee een bepaalde set rechten (stemrecht)5 en zelfs plichten (belasting).6 Omdat het in dit essay over naturalisatie in Nederland gaat, wordt het burgerschap vanaf dit punt gespecificeerd naar het Nederlanderschap. Dit blijft enigszins abstract en de meningen over wat Nederlanders nou verbindt verschillen.7

Demos krateo

Het volk heerst. Dat is de vertaling van de zin waar ‘democratie’ uit voortkomt. Hieruit ontstaat de vraag wie dit dan ‘volk’ precies is, gezien ‘Nederlanders’ zo’n open en abstract begrip is. Daarom is het een idee om die perceptie van ‘volk’ even los te laten en te kijken naar ‘permanent residents’.8 Dit zijn mensen die voor een langere tijd in Nederland wonen. Deze genieten de Nederlandse lasten (regen, Rutte-IV en belasting), maar in het geval dat ze geen Nederlanderschap hebben, niet alle lusten van onze democratische rechtstaat. Het is na het recent uitgekomen regeerprogramma nog maar de vraag wat er van die lusten overblijft, nu het duidelijk is dat het nieuwe kabinet van plan is om bijvoorbeeld de rechtsbijstand bij asielaanvragen zo veel mogelijk te beperken.9 Ook werd de wens om de bewijslast van de IND om te keren kenbaar. Nederland zou zo aantrekkelijk zijn, dat het aan de asielzoeker is om te bewijzen waarom ze in Nederland mogen wonen, en niet meer aan de IND om te bewijzen waarom ze absoluut niet in het land mogen komen wonen.10

‘Nothing about us without us’

Dit zijn heel wat regels over een specifieke groep mensen… Dan blijft het bijzonder dat zij hier zelf niks over te zeggen hebben. En gezien de rechtsbijstand nog meer wordt ingeperkt, voelt dit plan niet enorm rechtstatelijk. Voor die rechtsstatelijkheid is het recht op gelijke behandeling essentieel,11 maar zonder burgerschap kun je niet echt gebruik maken van dit recht.12 Volgens het sociaal contract-denken draagt een groep mensen de macht over aan een centraal gezagsorgaan, in ruil voor orde en veiligheid.13 Ook voormalig NSC-leider Omtzigt spreekt over een ‘Nieuw Sociaal Contract’ met meer aandacht voor grondrechten, meer verbintenis tussen kiezers en politici en (ironisch gezien) rechtsbescherming.14 Hebben mensen die al vijf jaar ononderbroken in Nederland wonen, dat zijn vijf jaren, meerdere kabinetten, zonder echte Nederlandse rechten, niet al bewezen dat ze hier zijn met de intentie om hier te zijn? Want wat iemand nou écht tot onderdeel van het Nederlandse volk maakt, dat is toch echt wel het jarenlang volhouden in dit regenachtige kikkerlandje zonder dat je ook maar iets van politieke inspraak kan uitoefenen. Naar mijn mening is dat qua vereisten al meer dan genoeg.

Conclusie

Al met al bepleit ik dus dat er, naast verstreken tijd, geen vereisten moeten zijn voor naturalisatie. Het Nederlanderschap is een open begrip waar men zelf invulling aan kan en mag geven. Wat echter wel feitelijk zo is, is dat bepaalde mensen in Nederland wonen, leeft onder en bijdraagt aan de Nederlandse samenleving, maar niet op gelijke voet staat met Nederlanders. Het is onzinnig om allerlei eisen te stellen en toetsen af te nemen bij de ene Amsterdammer, maar niet bij de andere, omdat die laatste toevallig ook in Amsterdam is geboren. Het is ook onzinnig om te stellen dat iedereen gelijk is, maar dan vervolgens wel selectief de grenzen te sluiten.

Voetnoten

1 'VOL IS VOL!', pvv.nl.

2 ‘Nationaliteitswijzigingen; geslacht, nationaliteit en regeling’, cbs.nl.

3 ‘Nederlander worden door naturalisatie’, ind.nl.

4 S. Beugelsdijk e.a. (red.), Denkend aan Nederland, Den Haag: SCP 2019, p. 9.

5 B. von Rütte, The Human Right to Citizenship, Leiden: Brill | Nijhoff 2022, p. 21.

6 H. de Schutten & L. Ypi, Mandatory Citizenship for Immigrants, Cambridge: Cambridge University Press 2015, p. 248.

7 S. Beugelsdijk e.a. (red.), Denkend aan Nederland, Den Haag: SCP 2019, p. 12.

8 J. Hampshire, ‘Liberalism and Citizenship Acquisition: How Easy Should Naturalisation Be?’, Journal of Ethnic and Migration Studies 2011/37 nr. 6, pp. 953-954.

9 Bijlage bij Kamerstukken II 2024/25, 36471, nr. 96, p. 20.

10 Bijlage bij Kamerstukken II 2024/25, 36471, nr. 96, pp. 21 & 23.

11 T. Bingham, The Rule of Law, London: Penguin Books 2011, p. 8.

12 A. Kesby, The Right to Have Rights: Citizenship, Humanity, and International Law, Oxford: Oxford Academic 2012.

13 Jean-Jacques Rousseau, The Social Contract, Londen: Penguin Random House 2004.

14 P. Omtzigt, Nieuw Sociaal Contract, Amsterdam: Prometheus 2021, pp. 187-195.